Οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης

Η Ο.Ν.Ε. (Οικονομική και Νομισματική Ένωση) ως σύλληψη ήταν πρωτοποριακή. Δημιούργησε μια ενιαία και μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά όπου τα προϊόντα διακινούνται ελεύθερα και οι συναλλαγές γίνονται με ένα ενιαίο νόμισμα, το Ευρώ. Η ενιαία αγορά εκμηδένισε το κόστος μετατροπής συναλλάγματος, ενώ εξάλειψε τις επιβαρύνσεις από δασμούς και τους περιορισμούς εμπορίου, ευνοώντας την ανάπτυξη του εμπορίου. Το 2002 το Ευρώ αντικατέστησε τα εθνικά νομίσματα 12 χωρών της Ε.Ε., ενώ σήμερα 17 από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιούν το Ευρώ ως νόμισμά τους (Βέλγιο, Γερμανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Αυστρία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σλοβακία και Φινλανδία).
Η κρίση χρέους στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου οδήγησε σταδιακά την Ελλάδα, την Ιρλανδία, και στο άμεσο μέλλον, και την Πορτογαλία στο μηχανισμό στήριξης της Ε.Ε. Αρχικά υπήρξε η άποψη ότι η Ελλάδα είναι μια μεμονωμένη περίπτωση και δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος ανησυχίας. Πλέον, ύστερα και από την Πορτογαλία, είναι προφανές ότι οι ασθενέστερες χώρες της Ο.Ν.Ε. δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με ίσους όρους τις ισχυρότερες χώρες της Ο.Ν.Ε.
Η μεγάλη κοινή αγορά ευνοεί τις χώρες που έχουν υψηλή παραγωγικότητα, χαμηλό πληθωρισμό και δημιουργεί προβλήματα σε χώρες που έχουν προβλήματα ανταγωνιστικότητας και υψηλό πληθωρισμό, όπως είναι οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που δεν μπόρεσε μακροπρόθεσμα να αξιοποιήσει το Ευρώ, γιατί δεν έκανε τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές για να γίνει μια ανταγωνιστική οικονομία. Αντίθετα επαναπαύτηκε στην βραχυπρόθεσμη ισχύ που της προσέφερε το Ευρώ. Το ισχυρό Ευρώ έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες να αγοράσουν σε καλές τιμές προϊόντα από τις χώρες της άλλες Ε.Ε., χωρίς ωστόσο να μπορέσει η χώρα μας να παράγει προϊόντα με ζήτηση στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, με αποτέλεσμα να εκτιναχθεί το εμπορικό μας έλλειμμα.
Η έξοδος της Ελλάδας από την Ο.Ν.Ε. δεν είναι λύση, γιατί θα πρέπει να ακολουθήσει έξοδος από την Ο.Ν.Ε. της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και κάθε άλλης χώρας που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον αντίστοιχα προβλήματα. Η Ο.Ν.Ε. στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. έχει λειτουργήσει θετικά. Έχει προσφέρει μια μεγάλη οικονομική αγορά όπου μπορούν οι μεγάλες επιχειρήσεις των ισχυρών κρατών να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους. Είναι σε όφελος της Ο.Ν.Ε. να στηρίξει τις χώρες που έχουν αυτή τη στιγμή σημαντικά προβλήματα, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. Ωστόσο, τα ίδια προβλήματα θα εμφανιστούν μακροπρόθεσμα ξανά, ίσως και σε περισσότερες χώρες. Άλλωστε, το φαινόμενο αυτό δεν είναι μόνο Ευρωπαϊκό. Στις Η.Π.Α. υπάρχουν φτωχές και πλούσιες πολιτείες. Πολιτείες όπως η Καλιφόρνια και το Ουισκόνσιν αντιμετωπίζουν οξύ δημοσιονομικό πρόβλημα, ωστόσο έχουν σε περίπτωση χρεωκοπίας την κάλυψη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των Η.Π.Α.
Άρα, γίνεται πλέον σαφές ότι η Ε.Ε. πρέπει να προχωρήσει στην επόμενη φάση της οικονομικής της ενοποίησης. Η Ε.Ε. σήμερα έχει μόνο ενιαία νομισματική πολιτική. Η δημοσιονομική πολιτική και το σύνολο των δημόσιων δαπανών ασκείται από τα κράτη – μέλη. Προκειμένου να στηρίξει την Ο.Ν.Ε., η Ε.Ε. θα πρέπει να διαμορφώσει μια ενιαία ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική πολιτική. Με τον τρόπο αυτό οι πλούσιες χώρες θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν μια μεγάλη ελεύθερη αγορά και οι φτωχές χώρες θα λαμβάνουν ως αντάλλαγμα ένα δίκτυ ασφαλείας για τη συμμετοχή τους στην κοινή αγορά.
Το 1952 χρειάστηκε να ξεπεραστούν τα μίση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για ιδρυθεί από 6 χώρες αρχικά η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, εν συνεχεία η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το 1957 με τη Συνθήκη της Ρώμης, για να φτάσουμε το 1992 στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ο.Ν.Ε. το 1999. Σήμερα είναι η ώρα η Ευρώπη να ξεπεράσει τις εθνικές σκοπιμότητες και να ξεκινήσει την πορεία της προς την επόμενη φάση της ολοκλήρωσης της, τη μετατροπή της από συνομοσπονδίας σε ομοσπονδία, ώστε να μπορέσει να κρατήσει την Ο.Ν.Ε. ζωντανή σε όφελος όλων Ευρωπαίων πολιτών.

Θανάσης Ζεκεντές
Οικονομολόγος MSc