Summerhill το σχολείο για ελεύθερους ανθρώπους

Ο ιδρυτής του Summerhill είναι ο Arthrur Neill (1883-1973), ο οποίος γεννήθηκε στο Forfar της Σκωτίας το 1883 και ήταν γιός ενός δασκάλου. Στην ηλικία των εικοσιπέντε ετών ο Neill πήρε το πτυχίο του από τη Σχολή Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και μετά δούλεψε ως διευθυντής ενός μικρού σχολείου. Εκεί έγραψε το πρώτο του βιβλίο ΄A dominie’s Log’ και ξεκίνησε έτσι την δημιουργική ζωή του πάνω στην ελευθερία των παιδιών.

Η μεγάλη στιγμή για τον Neill ήταν όταν επισκέφτηκε το 1917 τη «Μικρή Κοινοπολιτεία» που διεύθυνε ο ψυχίατρος Homer Lane, μια κοινότητα για εγκληματίες εφήβους, και είδε την αυτοδιοίκηση στην πράξη.
Ο Lane, ο οποίος ήταν σταθερός υποστηρικτής της έμφυτης καλοσύνης των παιδιών, εξοικείωσε το Neill με τη «Νέα Ψυχολογία» του Freud και αργότερα έγινε ψυχαναλυτής του. Μ’ αυτόν τον τρόπο εισήγαγε το Neill σε δυο στοιχεία που ήταν αναγκαία για την ίδρυση του Summerhill: Τη συνέλευση της αυτοδιοίκησης, αλλά και τη σπουδαιότητα της ισόρροπης συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού σε σχέση με την ακαδημαϊκή του ανάπτυξη.

Ο Neill ήταν εκτός από οπαδός του Freud θαυμαστής και στενός φίλος του καινοτόμου ψυχαναλυτή Wilhelm Reich (Άκου Ανθρωπάκο κλπ).

Μετά από παραμονή λίγων χρόνων στην Γερμανία και Αυστρία επιστρέφει στην Αγγλία ιδρύοντας το Summerhill με σκοπό να γίνει το σχολείο κατάλληλο για τα παιδιά – κι όχι τα παιδιά κατάλληλα για το σχολείο. Υπό τη διεύθυνση του Neill συνέχισε να λειτουργεί το σχολείο αυτό μέχρι που ο ίδιος πέθανε το 1973.

Ο Neill θεώρησε ότι η ευτυχία του παιδιού ήταν η κυρίαρχη ιδέα στην ανατροφή του και ότι αυτή η ευτυχία αυξάνεται από την αίσθηση της προσωπικής ελευθερίας του. Θεώρησε ότι η στέρηση αυτής της αίσθησης της ελευθερίας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της επακόλουθης στεναχώριας που βιώνει το περιορισμένο παιδί, ήταν υπεύθυνη για τις περισσότερες από τις ψυχολογικές αναταραχές όταν ενηλικιώνεται. Αυτή η ιδέα ήταν αμφισβητούμενη τότε. Σήμερα έχει γίνει αποδεκτή από τους περισσότερους παιδαγωγούς.

Ίδρυσε το σχολείο Summerhill στη βάση ότι τα παιδιά δεν πρέπει να αναγκαστούν για να παρευρεθούν στα μαθήματα. Επιπλέον με τη νέα πολιτική συμμετοχής, το σχολείο είναι δημοκρατικό. Πραγματοποιούνταν συνεδριάσεις για να καθορίσουν τους σχολικούς κανόνες, ενώ οι μαθητές είχαν ίσα δικαιώματα ψήφου με το προσωπικό του σχολείου.

Οι θεμελιώδεις αρχές στις οποίες είναι οικοδομημένο το σχολείο του Summerhill είναι οι εξής:

1. «Το παιδί είναι απ’ τη φύση του καλό», όπως συμφωνούσε και ο Rousseau.

2. Ο στόχος της αγωγής – δηλαδή ο στόχος της ζωής –συνίσταται στην κατάκτηση της χαράς και της ευτυχίας. Ευτυχισμένος για το Neill σημαίνει: Βρίσκω ενδιαφέροντα στη ζωή.

3. Με την αγωγή πρέπει ν’ αναπτυχθούν τόσο οι διανοητικές όσο και οι συναισθηματικές δυνάμεις του παιδιού.

4. Η αγωγή πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ψυχικές ανάγκες και τις ικανότητες του παιδιού.

5. Επιβαλλόμενη η πειθαρχία προξενεί, όπως και η τιμωρία, φόβο και ο φόβος παράγει εχθρότητα. Η επιβολή αυστηρής πειθαρχίας στο παιδί είναι επιζήμια και βλάπτει την υγιή πνευματική του ανάπτυξη.

6. Ελευθερία δε σημαίνει ασυδοσία. Ο Neill έθεσε εδώ τις βάσεις για αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των ανθρώπων. Ο δάσκαλος δεν ασκεί καταναγκασμό στο παιδί. Όμως ούτε το παιδί έχει το δικαίωμα ν’ ασκεί καταναγκασμό στο δάσκαλο.

7. Ο δάσκαλος πρέπει να είναι πραγματικά ειλικρινής.

8. Για να αναπτυχθεί το παιδί σε έναν υγιή και απόλυτα φυσιολογικό άνθρωπο, πρέπει, σε κάποιο σημείο της ανάπτυξής του να σπάσει τους αρχικούς δεσμούς του με την οικογένειά του και να ανεξαρτητοποιηθεί απόλυτα.

9. Τα αισθήματα ενοχής έχουν ως κύρια λειτουργία τους να δένουν το παιδί στην εξουσία και εμποδίζουν την ανάπτυξη μιας ανεξάρτητης προσωπικότητας.

10. Στο Summerhill μπορεί να μην διδάσκονται τα παιδιά Θρησκευτικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν καλλιεργούνται οι ανθρωπιστικές αξίες στην πλατύτερη έννοια του όρου.

11. Δεν υπάρχουν προβληματικά παιδιά αλλά μόνο προβληματικοί γονείς και μια προβληματική ανθρωπότητα

12. Η αγωγή πρέπει να προσαρμόζεται στις ψυχικές ανάγκες και τις ικανότητες των παιδιών

13. Η ανάπτυξη των διανοητικών ικανοτήτων δεν αρκεί, πρέπει να αναπτυχθούν εξ ίσου και οι συναισθηματικές δυνάμεις. Και ο στόχος της αγωγής, όπως και αυτός της ζωής, δεν είναι άλλος από την κατάκτηση της χαράς και της ευτυχίας.

14. Ένας ψυχικά ισορροπημένος άνθρωπος μπορεί να κτιστεί μέσα από την κατάκτηση της χαράς και της ευτυχίας

15. Πρέπει δε το σχολείο να παρέχει επιλογές και ευκαιρίες, που να επιτρέπουν στα παιδιά ν’ αναπτυχθούν με τους δικούς τους ρυθμούς και ν’ ακολουθούν τα ενδιαφέροντά τους.

16. Ομοίως, να δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να είναι ελεύθερα από κάθε επιβολή, να επιδιώκουν τους δικούς τους σκοπούς και να χαίρονται την επίτευξή τους, ελεύθερα απ’ την πίεση να προσαρμοστούν στα τεχνητά πρότυπα επιτυχίας που είναι βασισμένα στις επικρατούσες θεωρίες για τη μάθηση και την ακαδημαϊκή επιτυχία.

17. Το σχολείο πρέπει να τους επιτρέπει να αποκτούν εμπειρίες σε όλο το εύρος των συναισθημάτων, ελεύθερα από τις κρίσεις και τις παρεμβάσεις των ενηλίκων. Η ελευθερία να παίρνουν αποφάσεις πάντα ενέχει και πιθανότητες αρνητικής έκβασης. Προφανώς αρνητικές συνέπειες, όπως η ανία, το άγχος, ο θυμός, η απογοήτευση και η αποτυχία είναι αναγκαίο μέρος της ατομικής ανάπτυξης.

18. Τέλος, να μπορούν τα παιδιά να ζουν σε μια κοινότητα που τα υποστηρίζει και που είναι υπεύθυνα γι’ αυτήν, έχοντας την ελευθερία να είναι οι εαυτοί τους και τη δύναμη να αλλάζουν τη ζωή τους μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες και λειτουργίες.

Διαβάστε τα βιβλία: Ελευθερία – όχι αναρχία!, Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης (εκδόσεις Μπουκουμάνη) και το Σάμερχιλ, το Ελεύθερο Σχολείο (εκδόσεις Καστανιώτης)

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις